Jasło podczas II wojny światowej

Wybuch II wojny światowej w dniu 1 września 1939 roku ponownie przekreśla dorobek wcześniejszych pokoleń jaślan. W lipcu 1940 w ramach Akcji AB rozstrzelano 87 mieszkańców Jasła (księża, rolnicy, oficerowie Wojska Polskiego). W latach 1943-1944 okupant niemiecki przeprowadził szereg egzekucji masowych w lasach nieopodal wsi Warzyce, w których zginęło 5 000 osób. Ofiary pochowano w 32 zbiorowych mogiłach, w tym w 2 złożono pomordowanych Żydów. Wśród ofiar znajdowały się również dzieci upośledzone. Kolejnym miejscem mordów był las nieopodal wsi Dobrucowa, gdzie Niemcy rozstrzelali ok. 1 500 Żydów przywiezionych z obozu jenieckiego i pracy przymusowej w Szebniach. Ciała ofiar spalono na stosach a prochy wrzucono do rzeki Jasiołki. Dalsze 2 000 Żydów rozstrzelano w lipcu 1942 w pobliskim Hałbowie i innych miejscowościach. Celowa polityka niemieckich władz okupacyjnych niszczy dorobek gospodarczy miasta. Jego ostatnim etapem jest wysiedlenie od 13 do 15 września 1944 roku, na rozkaz starosty Waltera Gentza, wszystkich mieszkańców Jasła, a następnie ograbienie i totalne zburzenie miasta, za czym nie przemawiały żadne względy strategiczne i wojskowe[2]. Nastąpiło ono między 8 września a 28 listopada 1944 roku. Urzędowo stwierdzono 96% zniszczenia miasta (z 1230 budynków zniszczono całkowicie 704 a w większej części 487), jest to drugie co do najbardziej zniszczonych miast na świecie, zaraz po Hirosimie. Cały okres wojny na terenie miasta działa silny ruch oporu, zwłaszcza AK Obwodu Jasła. Do najbardziej znanych należy akcja AK Pensjonat, rozbicie więzienia w Jaśle z 5/6 sierpnia 1943 roku i uwolnienie więźniów politycznych Przez cały okres wojny w powiecie jasielskim działały także oddziały partyzanckie Gwardii Ludowej (później Armii Ludowej) oraz Bataliony Chłopskie. 17 stycznia 1945 roku wkraczają do ruin miasta wojska radzieckie. Data ta stanowi wejście miasta w orbitę nowych wpływów politycznych i kierowania jego gospodarką i rozwojem według nowych zasad ustrojowych. Odbudowa miasta Jasła ze zniszczeń wojennych prowadzona była od 1945 roku przez kilkanaście lat. Niestety, odbudowane miasto zatraciło prawie całkowicie swój dawny charakter. Z wyjątkiem kościoła farnego nie dokonano odbudowy i rekonstrukcji innych budynków zabytkowych, których i tak miasto posiadało niewiele, a najstarsze pochodziły z przełomu XVIII/XIX wieku.

Wszelkie ruchome zabytki przeszłości miasta, a także archiwalia ilustrujące ponad 600-letnie dzieje miasta gromadzi miejscowe Muzeum Regionalne.